Με ποια προπόνηση αδυνατίζουμε;

Γράφει η Κατερίνα Κύρκου, Γυμνάστρια σε αυτό το site.


Κάθε σώμα είναι μοναδικό, με τις δικές του ανάγκες και τη μορφολογία του. Η σύσταση σώματος μας βοηθάει να καθορίσουμε το ιδανικό βάρος υγείας και απόδοσης και να διαμορφώσουμε ένα πρόγραμμα άσκησης προσαρμοσμένο στις ανάγκες κάθε ασκούμενου.

Μακροχρόνιες έρευνες έχουν δείξει πως υψηλότερα επίπεδα αερόβιας άσκησης συνδέονται μεταξύ άλλων με μειωμένη κόπωση στις καθημερινές δραστηριότητες, βελτιωμένη απόδοση σε εργασία και αθλητισμό, βελτιωμένη καρδιοαναπνευστική λειτουργία και αυξημένη μέγιστη πρόσληψη οξυγόνου μαζί με μέγιστη καρδιακή παροχή και βελτιωμένο όγκο παλμού.

Παρ’ όλα αυτά, οι διαφοροποιήσεις από άτομο σε άτομο στην επίδραση της αερόβιας προπόνησης στη σύσταση σώματος, συμβάλλει στη διαφοροποίηση των προπονητικών επιδράσεων που παρατηρείται μεταξύ ατόμων. Ένα πρόγραμμα μυϊκής ενδυνάμωσης, συγκεκριμένης έντασης και συχνότητας, τουλάχιστον 3 φορές την εβδομάδα, θα βοηθήσει στην ορθοσωμία και τη διατήρηση της σωστής στάσης του σώματος, καθώς και στη βελτίωση του μυϊκού τόνου. Αυξάνεται έτσι άμεσα ο βασικός μεταβολισμός, γεγονός που συμβάλλει στην αύξηση των καύσεων.

Ο καλύτερος λιποδιαλύτης είναι οι ίδιοι μας οι μύες! Αναπτύσσοντάς τους, εκτός του ότι καταναλώνουμε περισσότερες θερμίδες, αυξάνουμε παράλληλα και τον βασικό μεταβολικό μας ρυθμό σε κατάσταση ηρεμίας, καθώς και την κατανάλωση οξυγόνου πριν και μετά την άσκηση. Με λίγα λόγια, ένας άνθρωπος που ασκείται συστηματικά καίει περισσότερες θερμίδες ακόμα και όταν δεν κινείται, σε σύγκριση με κάποιον που δεν γυμνάζεται καθόλου.

Πρόσφατη επιστημονική τοποθέτηση του ACSM (Αμερικανικό Αθλητιατρικό Κολλέγιο), συνιστά ότι ο συνδυασμός της μειωμένης θερμιδικής πρόσληψης και της αύξησης της θερμιδικής δαπάνης μέσω της οργανωμένης άσκησης ή άλλων μορφών φυσικής δραστηριότητας πρέπει να αποτελεί το βασικό σημείο έμφασης των προγραμμάτων απώλειας βάρους. Έχει βρεθεί ότι κάποιος μπορεί να αποκομίσει σημαντικά πλεονεκτήματα για την υγεία του με τη συμμετοχή του σε πρόγραμμα άσκησης που περιλαμβάνει τουλάχιστον 150 λεπτά (2,5 ώρες) άσκησης μέτριας έντασης την εβδομάδα.

Πρόσφατα επιστημονικά δεδομένα υποδεικνύουν πως αν κάποιος αυξήσει τη διάρκεια της άσκησης προοδευτικά, επιπέδου 200-300 λεπτών (3-5 ώρες) την εβδομάδα, βοηθά στη μακροπρόθεσμη απώλεια βάρους. Η μορφή άσκησης που έχει την πιο αυξημένη μεταπροπονητική κατανάλωση οξυγόνου είναι πρώτα η έντονη άσκηση με βάρη και έπειτα η υψηλής έντασης αερόβια διαλειμματική άσκηση.

Δεδομένου ότι κάθε σώμα έχει τις αδυναμίες του, ένας συνδυασμός αερόβιας και προπόνησης ενδυνάμωσης είναι το κλειδί είτε για να αρχίσει η ζυγαριά να γέρνει προς τα αριστερά, είτε για να σταθεροποιηθούμε στο ιδανικό βάρος.

Συμβουλευτείτε τον γυμναστή σας για να σας ορίσει ένα πρόγραμμα στις δικές σας ανάγκες, με τη σωστή ένταση και επιβάρυνση που θα σας οδηγήσει στο στόχο σας. Κάνετε έτσι αποδοτικότερο και πιο ποιοτικό το χρόνο που ασχολείστε με το σώμα σας, ενώ τα αποτελέσματα δεν θα αργήσουν να φανούν!

Μεσογειακή Διατροφή...

Συζήτηση με την Κατερίνα Κυριακού για την Μεσογειακή Διατροφή. Η Κατερίνα Κυριακού είναι κλινικός διαιτολόγος - διατροφολόγος, απόφοιτος του Χαροκόπειου Πανεπιστημίου που κάνει το μεταπτυχιακό της στο ίδιο πανεπιστήμιο με κατεύθυνση την Κλινική Διατροφή.

Stress και διατροφή: Πως η καθημερινή μας διατροφή επηρεάζει το stress

Αισθάνεστε ότι βιώνετε στρες στην καθημερινότητά σας και ότι σπάνια έχετε την ευκαιρία να επικεντρωθείτε στον εαυτό σας? Υπάρχουν πάντα υποχρεώσεις και ασχολίες που δεν σας αφήνουν να κάνετε πράγματα για εσάς? Νομίζετε μάλλον ότι δεν έχετε χρόνο για ένα ισορροπημένο διαιτολόγιο ή για να γυμνάζεστε. Αισθάνεστε κόπωση και έλλειψη ενέργειας, ενώ παράλληλα το βάρος σας αυξάνεται σταθερά ή είναι σταθερά αυξημένο. Έχετε σκεφτεί ποτέ ότι αυτά τα συμπτώματα μπορεί να οφείλονται στα αυξημένα επίπεδα στρες που σας οδηγούν είτε στην υπερκατανάλωση τροφίμων που είναι πλούσια σε λίπος και σε θερμίδες, είτε δεν σας αφήνουν να δώσετε σημασία στην ποιότητα και την ποσότητα της τροφής που καταναλώνετε?

Όντως οι μελέτες δείχνουν ότι τα υψηλά επίπεδα στρες και αρνητικών συναισθημάτων έχουν συσχετισθεί με αυξημένη πρόσληψη τροφών που είναι πλούσιες σε λίπος και απλούς υδατάνθρακες. Τέτοια τρόφιμα είναι τα παγωτά, οι πάστες, η σοκολάτα αλλά και τα πατατάκια, οι μακαρονάδες και η pizza. Συχνά αυτά τα τρόφιμα αποκαλούνται και “comfort food” , φαγητό δηλαδή που μπορεί να ανακουφίσει προσωρινά από αρνητικά συναισθήματα.

Παράλληλα οι έρευνες δείχνουν ότι τα στρεσογόνα γεγονότα ζωής, όπως είναι η απώλεια ενός κοντινού προσώπου ή ο χωρισμός, μπορεί να πυροδοτήσουν μια υπερφαγία και συνδέονται με επαναπρόσληψη βάρους. Θεωρείται όμως ότι δεν ευθύνονται οι στρεσογόνοι παράγοντες αυτοί καθαυτοί για τα συμπτώματα υπερφαγίας, αλλά η αδυναμία του ατόμου να διαχειριστεί το στρες του αποτελεσματικά, με αποτέλεσμα να καταφεύγει στην ανακούφιση που του προσφέρει το φαγητό.
Για τη βελτίωση της διατροφικής σας συμπεριφοράς και την διατήρηση ενός υγιούς βάρους χρειάζεται να κατανοήσετε γιατί και πως τρώτε και να μάθετε να παρακολουθείτε τον εαυτό σας και να διαχειρίζεστε το στρες, είτε προέρχεται από την καθημερινότητά σας, είτε οφείλεται σε μια συγκεκριμένη αγχωτική περίοδο της ζωής σας.

Το στρες επιβαρύνει την υγεία σας, συμβάλλει στην εμφάνιση συμπτωμάτων όπως η εύκολη κόπωση, αδυναμία συγκέντρωσης, ευερεθιστότητα, η εξασθένηση του ανοσοποιητικού και πολλά άλλα. Χωρίς την σωστή διατροφή, το στρες που ήδη έχετε μπορεί να γίνει πολύ έντονο. Η ισορροπημένη διατροφή είναι πολύ δυνατός σύμμαχος απέναντι στα συμπτώματα του στρες. Φροντίστε να παίρνετε αρκετή ποσότητα βιταμινών του συμπλέγματος Β, που θα τις βρείτε στα ολικής άλεσης δημητριακά, στο κοτόπουλο, το ψάρι και τα αυγά, όπως επίσης και στα πράσινα φυλλώδη λαχανικά, το μπρόκολο και το σπανάκι. Επίσης, μια πολύ καλή πρόταση είναι η μπανάνα, η οποία εκτός των άλλων περιέχει και τρυπτοφάνη, η οποία είναι το απαραίτητο συστατικό για την παραγωγή σεροτονίνης, της ορμόνης που μας κάνει ευτυχισμένους.

Φροντίστε επίσης να λαμβάνετε μια καλή ποσότητα αντιοξειδωτικών όπως είναι η βιταμίνη C και οι βιταμίνες Α και Ε. Τα εσπεριδοειδή, τα ακτινίδια, οι κόκκινες πιπεριές και η ντομάτα, αποτελούν καλές πηγές βιταμίνης C. Τη βιταμίνη Α θα τη βρείτε κυρίως σε όλων των ειδών το συκώτι, στα αυγά και τα αυγά των ψαριών. Επίσης, τις πρόδρομες ουσίες της βιταμίνης Α, τα λεγόμενα καροτένια, μπορείτε να τα προσλάβετε καταναλώνοντας καρότα και πιπεριές σε όλα τα χρώματα! Τέλος, καλές πηγές βιταμίνης Ε είναι το ελαιόλαδο, τα αμύγδαλα, το αβοκάντο, ο ηλιόσπορος και τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά, όπως είναι το σπανάκι.

Φαίνεται πιο εύκολο να καθίσετε στον καναπέ απολαμβάνοντας ένα σακουλάκι πατατάκια ή ένα μπολ παγωτό από ότι να σκεφτείτε τις δυσκολίες της ημέρας και τους τρόπους για να λύσετε τα θέματα που σας απασχολούν. Αλλά τελικά, μια τέτοια αντιμετώπιση προσθέτει στρες και στο σώμα και στο μυαλό σας. Δεν σας κάνει να αισθανθείτε καλύτερα και δεν σας λύνει τα προβλήματα. Για να σας στηρίζει στην αντιμετώπιση του καθημερινού στρες η διατροφή σας χρειάζεται να είναι πλήρης και ισορροπημένη, πλούσια σε φρούτα και λαχανικά και καλές πηγές λίπους, όπως το ελαιόλαδο και οι ξηροί καρποί.
Πολλές μελέτες αναδεικνύουν ότι η άσκηση, είτε το περπάτημα, είτε πιο έντονες μορφές της συμβάλλουν επίσης στη μείωση των επιπέδων του στρες. Σκεφτείτε τρόπους για να εντάξετε έστω και λίγες ώρες γυμναστικής ή ένα περίπατο κάποιες μέρες της εβδομάδας.
Ελέγχοντας το στρες, θα μπορέσετε να ελέγξετε πιο αποτελεσματικά την διατροφή σας και να χάσετε εύκολα βάρος, υιοθετώντας ένα πιο ισορροπημένο τρόπο ζωής.

Γράφει η Ειρήνη Χριστάκη, Διαιτολόγος- Διατροφολόγος Κέντρου Symmetria

Μεσογειακή διατροφή

Ως µεσογειακή διατροφή αναφέρεται ένα είδος διατροφής που χαρακτηρίζεται από χαμηλή κατανάλωση λίπους και ιδιαίτερα κορεσμένων λιπαρών οξέων, και αντίθετα από υψηλή κατανάλωση υδατανθράκων, που βρίσκονται κυρίως στα σιτηρά και τα προϊόντα τους (δημητριακά, ψωμί, ρύζι και μακαρόνια), στα φρούτα, στα λαχανικά, στο γάλα και τα γαλακτοκομικά. Η μεσογειακή διατροφή είναι επίσης πλούσια σε βιταμίνες, ενώ η κύρια μορφή λίπους που χρησιμοποιείται είναι το ελαιόλαδο.

Η διατροφή αυτή ονομάστηκε έτσι, γιατί χρησιμοποιείται από τους ευρωπαϊκούς λαούς της Μεσογείου, δηλαδή Ισπανία, Αλβανία, Ιταλία, πρώην Γιουγκοσλαβία, Ελλάδα και Κύπρο. Σύμφωνα με στατιστικές που έχουν γίνει σ' αυτές τις χώρες δείχνει ότι αυτό το είδος της διατροφής οδηγεί σε χαμηλά ποσοστά εκφυλιστικών ασθενειών.

Πολυετείς έρευνες έχουν αποδείξει ότι η μεσογειακή διατροφή θεωρείται ως ο πλέον υγιεινός τρόπος διατροφής, αφού προστατεύει από καρδιακές προσβολές, καρκίνο (π.χ. παχέος εντέρου), παχυσαρκία, κ.ά.  Τα τελευταία χρόνια είδαν το φως της δημοσιότητας πολυετείς έρευνες για τη μεσογειακή διατροφή.

Η διατροφή του σύγχρονου ανθρώπου, ειδικότερα αυτού που ζει στις μεγάλες πόλεις, ξεφεύγει σιγά-σιγά από το μεσογειακό μοντέλο[ασαφές] και χαρακτηρίζεται από την κατανάλωση, συχνά υπερκατανάλωση, μεγάλων ποσοτήτων φαγητού που περιέχουν πολλά λίπη και ελάχιστες φυτικές ίνες.

Η σύγχρονη διαιτολογία θεωρεί σήμερα τη μεσογειακή δίαιτα ως τρόπο ζωής που χαρίζει μακροζωία και καλή υγεία. Έρευνες που έχουν γίνει διεθνώς φέρουν την Κρήτη ως ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα μεσογειακής διατροφής. Η κρητική διατροφή συγκέντρωνε τη γνώση και την εμπειρία που μεταδιδόταν από γενιά σε γενιά από την αρχαιότητα. Στα βυζαντινά χρόνια, οι Κρητικοί διατηρούν τις συνήθειές τους και μέσα στους αιώνες φτάνουμε στη σημερινή εποχή.

Επίσης, ο Πλάτων στην «Πολιτεία» συνιστά στους νέους λιτή διατροφή από ψωμί, ελιές, τυρί, βολβούς και λάχανα.

 Η παραδοσιακή Μεσογειακή Διατροφή μπορεί να περιγραφεί με τα ακόλουθα χαρακτηριστικά:

* Άφθονες φυτικές ίνες (φρούτα, λαχανικά, ψωμί/δημητριακά, πατάτες, όσπρια, καρποί.
* Ελάχιστα επεξεργασμένα προϊόντα
* Γαλακτοκομικά προϊόντα (κυρίως τυρί και γιαούρτι) καθημερινά σε μικρές έως μέτριες ποσότητες[εκκρεμεί παραπομπή]
* Ψάρια και πουλερικά σε μικρές έως μέτριες ποσότητες.
* Κόκκινο κρέας σε μικρές ποσότητες.
* Ελαιόλαδο ως κύρια πηγή λιπαρών που περιέχουν μονοακόρεστα λιπαρά οξέα.

Η συγκεκριμένη διατροφική σύνθεση της Μεσογειακής Διατροφής έχει ως αποτέλεσμα αφενός χαμηλή περιεκτικότητα σε κορεσμένα λιπαρά και χοληστερόλη και αφετέρου υψηλή περιεκτικότητα σε υδατάνθρακες και ίνες. Η καθημερινή κατανάλωση ελαιόλαδου συνεπάγεται υψηλή περιεκτικότητα της δίαιτας σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα.

Συμπληρωματικό μέρος της Μεσογειακής Διατροφής είναι η τακτική άσκηση (αθλητισμός, γυμναστική ή οποιασδήποτε μορφής κίνηση).

Το 2010, η ΟΥΝΕΣΚΟ συμπεριέλαβε την Μεσογειακή Διατροφή στον Κατάλογο της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας, ύστερα από αίτημα που υπέβαλαν από κοινού οι χώρες Ελλάδα, Ισπανία, Ιταλία και Μαρόκο.

Ομάδες Τροφίμων

1η Ομάδα: Δημητριακά
Ψωμί, ρύζι, ζυμαρικά, δημητριακά, πατάτες. Οι τροφές αυτές βρίσκονται στη βάση της διατροφικής πυραμίδας, είναι πλούσιες σε σύνθετους υδατάνθρακες, βιταμίνες της ομάδας Β, πρωτεΐνες, άπεπτες φυτικές ίνες, σίδηρο και άλλα μέταλλα. Οι περισσότερες από αυτές τις τροφές είναι από τη φύση τους χαμηλές σε λίπος. Όταν μάλιστα περιέχουν το φλοιό τους ή είναι ολικής αλέσεως τότε παρέχουν και αρκετές φυτικές ίνες, με τις οποίες αντιμετωπίζεται η δυσκοιλιότητα και μειώνονται τα επίπεδα των λιπιδίων στο αίμα.


2η Ομάδα: Φρούτα
Εσπεριδοειδή, χυμοί φρούτων, άλλα φρούτα καθώς και ξηρά φρούτα. Περιέχουν Βιταμίνες Α και E, φυλλικό οξύ, υδατάνθρακες, άπεπτες φυτικές ίνες, μέταλλα, νερό. Οι υδατάνθρακες των φρούτων γλυκόζη, φρουκτόζη) προσφέρουν άμεση ενέργεια στον οργανισμό. Είναι προτιμότερο να καταναλώνονται όπως είναι παρά με τη μορφή χυμών, γιατί χάνουν τις φυτικές ίνες και μεγάλο ποσοστό βιταμινών.

3η Ομάδα: Λαχανικά
Περιέχουν Βιταμίνες Α και E, φυλλικό οξύ, υδατάνθρακες, άπεπτες φυτικές ίνες, μέταλλα, νερό. Τα λαχανικά εκτός από υδατάνθρακες είναι πολύ καλή πηγή φυτικών ινών βιταμινών και αλάτων. Προτιμάμε τα φρέσκα και εποχιακά λαχανικά.


4η Ομάδα: Κρέας, ψάρι, θαλασσινά, αυγά, όσπρια και ξηροί καρποί
Παρέχουν πρωτεΐνη (υλικά κατασκευής, δημιουργούν και αναπλάθουν τους ιστούς). Περιέχουν επίσης βιταμίνες, λίπη, σίδηρο και άλλα μέταλλα.


5η Ομάδα: Γαλακτοκομικά προϊόντα
Γάλα, γιαούρτι, τυρί. Παρέχουν ασβέστιο, βιταμίνη D, πρωτεΐνη, σίδηρο και άλλα μέταλλα κτλ. Κάποιες τροφές, όπως το τυρί, έχουν περισσότερο λίπος κι άλλες λιγότερο. Η θρεπτικότητα του γάλακτος δεν ελαττώνεται με την μείωση του λίπους, οπότε είναι προτιμότερο να καταναλώνουμε γάλα με χαμηλά λιπαρά.

6η Ομάδα:Περιέχει τα λίπη, τα έλαια και τα γλυκά
Ελιές, ελαιόλαδο, σπορέλαιο, μαγιονέζα, μαργαρίνη, βούτυρο, σάλτσες, γλυκά, ανάλατοι ξηροί καρποί). Στη σωστή ποσότητα προσθέτουν γεύση και ευχαρίστηση στα γεύματά μας αλλά σε μεγάλη ποσότητα αποτελούν την κύρια αιτία της παχυσαρκίας.


Υπάρχουν όμως κι άλλες ουσίες που τις καταναλώνουμε καθημερινά και είναι ένα αναπόσπαστο κομμάτι της διατροφής μας. Ας δούμε τις δύο σημαντικότερες από αυτές:


Νερό:
Ονομάζεται πολλές φορές "ξεχασμένο" συστατικό. Το 65% του σώματος μας αποτελείται από νερό. Χρησιμεύει στη μεταφορά άλλων συστατικών, απομακρύνει τα υπολείμματα των τροφών και ρυθμίζει τη θερμοκρασία του σώματος. Θα πρέπει να καταναλώνουμε καθημερινά τουλάχιστον 8 ποτήρια υγρά, δηλαδή νερό, χυμούς κ.λ.π.


Αλάτι:
Το αλάτι (χλωριούχο νάτριο) είναι απαραίτητο συστατικό στην καθημερινή μας διατροφή. Όλα τα κύτταρα, ζωικά και φυτικά, περιέχουν νάτριο και, συνεπώς, νάτριο υπάρχει σε όλα τα φυσικά τρόφιμα. Ο άνθρωπος προσθέτει αλάτι στα φαγητά του για να γίνουν νοστιμότερα, αλλά και για να τα συντηρήσει. Αυτό, όμως, έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση της αρτηριακής του πίεσης, ακόμα και από την παιδική ηλικία. Για το λόγο αυτό, δεν πρέπει να προσθέτουμε καθόλου αλάτι στο φαγητό μας, ούτε κατά το μαγείρεμα ούτε στο πιάτο μας την ώρα του φαγητού.
Πρέπει, επίσης, να αποφεύγουμε όλα τα βιομηχανοποιημένα τρόφιμα και ιδιαίτερα τις κονσέρβες που περιέχουν πολύ αλάτι. Χρειαζόμαστε μόνο μισό κουταλάκι αλάτι την ημέρα!

Διατροφή στην αρχαία Ελλάδα

Τις διατροφικές συνήθειες των αρχαίων Ελλήνων χαρακτήριζε η λιτότητα, κάτι που αντικατοπτρίζει τις δύσκολες συνθήκες υπό τις οποίες διεξάγεται η ελληνική γεωργική δραστηριότητα. Θεμέλιό τους ήταν η λεγόμενη «μεσογειακή τριάδα»: σιτάρι, λάδι και κρασί.


Στη βάση της διατροφής των αρχαίων Ελλήνων συναντούμε τα δημητριακά,ζεία και σε περιπτώσεις ανάγκης μείγμα κρυθαριού με σιτάρι, από το οποίο παρασκευαζόταν ο άρτος.Με το σιτάρι που χρησιμοποιήται σημερα οι αρχαιοι τάιζαν τα ζωα.Τα δημητριακά συνοδεύονταν συνήθως από οπωροκηπευτικά (λάχανα, κρεμμύδια, φακές και ρεβύθια). Η κατανάλωση κρέατος και θαλασσινών σχετιζόταν με την οικονομική κατάσταση της οικογένειας, αλλά και με το αν κατοικούσε στην πόλη, στην ύπαιθρο ή κοντά στη θάλασσα. Οι Έλληνες κατανάλωναν ιδιαιτέρως τα γαλακτοκομικά και κυρίως το τυρί. Το βούτυρο ήταν γνωστό, αλλά έχανε σε προτιμήσεις σε σχέση με το ελαιόλαδο. Το φαγητό συνόδευε κρασί (κόκκινο, λευκό ή ροζέ) αναμεμειγμένο με νερό.


Πληροφορίες για τις διατροφικές συνήθειες των αρχαίων Ελλήνων παρέχουν τόσο οι γραπτές μαρτυρίες όσο και διάφορες καλλιτεχνικές απεικονίσεις: οι κωμωδίες του Αριστοφάνη και το έργο του γραμματικού Αθήναιου από τη μία πλευρά, τα κεραμικά αγγεία και τα αγαλματίδια από ψημένο πηλό από την άλλη.




Για τους αρχαίους Έλληνες τα γεύματα της ημέρας ήταν τρία στον αριθμό. Το πρώτο από αυτά (ἀκρατισμός) αποτελούσε κριθαρένιο ψωμί βουτηγμένο σε κρασί (ἄκρατος), συνοδευόμενο από σύκα ή ελιές. Το δεύτερο (ἄριστον) λάμβανε χώρα το μεσημέρι ή νωρίς το απόγευμα. Το τρίτο (δεῖπνον), το οποίο ήταν και το σημαντικότερο της ημέρας, σε γενικές γραμμές καταναλωνόταν αφού η νύχτα είχε πλέον πέσει. Σε αυτά μπορεί να προστεθεί ένα επιπλέον ελαφρύ γεύμα (ἑσπέρισμα) αργά το απόγευμα. Τέλος το ἀριστόδειπνον ήταν ένα κανονικό γεύμα που μπορούσε να σερβιριστεί αργά το απόγευμα στη θέση του δείπνου.


Φαίνεται πως, στις περισσότερες περιστάσεις, οι γυναίκες γευμάτιζαν χωριστά από τους άνδρες. Εάν το μέγεθος του σπιτιού το καθιστούσε αδύνατο, οι άνδρες κάθονταν στο τραπέζι πρώτοι, με τις γυναίκες να τους ακολουθούν μόνο αφού οι τελευταίοι είχαν ολοκληρώσει το γεύμα τους. Ρόλο υπηρετών διατηρούσαν οι δούλοι. Στις φτωχές οικογένειες, σύμφωνα με το φιλόσοφο Αριστοτέλη, τις υπηρεσίες τους προσέφεραν οι γυναίκες και τα παιδιά, καλύπτοντας την απουσία δούλων.


Χάρις στο έθιμο της τοποθέτησης στους τάφους μικρών μοντέλων επίπλων από ψημένο πηλό, σήμερα κατέχουμε σημαντικές πληροφορίες για το πώς έμοιαζαν. Οι Έλληνες έτρωγαν καθιστοί, ενώ οι πάγκοι χρησιμοποιούνταν κυρίως στα συμπόσια. Τα τραπέζια, υψηλά για καθημερινή χρήση και χαμηλά για τα συμπόσια, είχαν συνήθως ορθογώνιο σχήμα. Κατά τον 4ο αιώνα π.Χ. ιδιαίτερα διαδεδομένα ήταν τα στρογγυλά τραπέζια, συχνά με ζωόμορφα πόδια.


Κομμάτια πεπλατισμένου ψωμιού μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ως πιάτα, ωστόσο τα πήλινα δοχεία ήταν και τα πιο διαδεδομένα. Τα πιάτα με την πάροδο του χρόνου κατασκευάζονταν με περισσότερο γούστο και επιμέλεια, με αποτέλεσμα να συναντά κανείς κατά τη ρωμαϊκή περίοδο πιάτα από πολύτιμα μέταλλα ή ακόμη και γυαλί. Η χρήση μαχαιροπήρουνων δεν ήταν και πολύ συχνή: η χρήση του πηρουνιού ήταν άγνωστη και ο σύνηθης τρόπος λήψης του φαγητού ήταν με τα δάχτυλα. Εντούτοις μαχαίρια χρησιμοποιούνταν για την κοπή του κρέατος, καθώς και κάποια μορφή κουταλιών για σούπες και ζωμούς. Κομμάτια ψωμιού (ἀπομαγδαλία) μπορούσαν να χρησιμεύσουν για τη λήψη τροφής  ή ακόμη και ως πετσέτα για τα δάχτυλα.

Συμπόσιον


Σκηνή από συμπόσιο: οι συνδαιτημόνες παίζουν κότταβο ενώ μία κοπέλα παίζει αυλό. Αττικός ερυθρόμορφος κρατήρας, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο της Μαδρίτης, 420 π.Χ. περίπου.


Στην ελληνική αρχαιότητα εκτός από το καθημερινό δείπνο (βραδυνό γεύμα) υπήρχε και το δειπνούμενο γεύμα με φίλους ή γνωστούς που ονομάζονταν "συμπόσιο" ή "εστίαση" που σήμερα λέγεται συνεστίαση. Υπήρχαν και δείπνα όπου οι συμμετέχοντες συνεισέφεραν ή οικονομικά, ή με τρόφιμα, τα οποία και λέγονταν "συμβολές". Ο Όμηρος τα αποκαλεί "εράνους", ενώ γνωστές είναι οι αρχαίες σχετικές φράσεις "δειπνείν από συμβολών", ή "δείπνον από σπυρίδος".


Το συμπόσιον (λέξη που σημαίνει «συνάθροιση ανθρώπων που πίνουν») αποτελούσε έναν από τους πιο αγαπημένους τρόπους διασκέδασης των Ελλήνων. Περιελάμβανε δύο στάδια: το πρώτο ήταν αφιερωμένο στο φαγητό, που σε γενικές γραμμές ήταν λιτό, ενώ το δεύτερο στην κατανάλωση ποτού. Στην πραγματικότητα, οι αρχαίοι έπιναν κρασί και μαζί με το γεύμα, ενώ τα διάφορα ποτά συνοδεύονταν από μεζέδες (τραγήματα): κάστανα, κουκιά, ψημένοι κόκκοι σίτου ή ακόμη γλυκίσματα από μέλι, που είχαν ως στόχο την απορρόφηση του οινοπνεύματος ώστε να επιμηκυνθεί ο χρόνος της συνάθροισης.


Το δεύτερο μέρος ξεκινούσε με σπονδή, τις περισσότερες φορές προς τιμή του Διονύσου. Κατόπιν οι παριστάμενοι συζητούσαν ή έπαιζαν διάφορα επιτραπέζια παιχνίδια, όπως ο κότταβος. Συνεπώς τα άτομα έμεναν ξαπλωμένα σε ανάκλιντρα (κλίναι), ενώ χαμηλά τραπέζια φιλοξενούσαν τα φαγώσιμα και τα παιχνίδια. Χορεύτριες, ακροβάτες και μουσικοί συμπλήρωναν την ψυχαγωγία των παρευρισκομένων. Ένας «βασιλιάς του συμποσίου» ο οποίος εκλεγόταν στην τύχη αναλάμβανε να υποδεικνύει στους δούλους την αναλογία κρασιού και νερού κατά την προετοιμασία των ποτών.


Εντελώς απαγορευμένο στις γυναίκες, με εξαίρεση τις χορεύτριες και τις εταίρες, το συμπόσιο ήταν ένα σημαντικότατο μέσο κοινωνικοποίησης στην Αρχαία Ελλάδα. Μπορούσε να διοργανωθεί από έναν ιδιώτη για τους φίλους ή για τα μέλη της οικογένειάς του, όπως ακριβώς συμβαίνει και σήμερα με τις προσκλήσεις σε δείπνο. Μπορούσε επίσης να αφορά τη μάζωξη μελών μιας θρησκευτικής ομάδας ή μιας εταιρείας (ενός είδος κλειστού κλαμπ για αριστοκράτες). Τα πολυτελή συμπόσια προφανώς προορίζονταν για τους πλούσιους, ωστόσο στα περισσότερα σπιτικά θρησκευτικές ή οικογενειακές γιορτές αποτελούσαν αφορμή για δείπνο, έστω και μετριοπαθέστερο.


Το συμπόσιο ως πρακτική εισήγαγε κι ένα πραγματικό λογοτεχνικό ρεύμα: το «Συμπόσιον» του Πλάτωνα, το ομώνυμο έργο του Ξενοφώντα, «Το Συμπόσιον των Επτά Σοφών» του Πλουτάρχου και οι «Δειπνοσοφισταί» του Αθήναιου αποτελούν χαρακτηριστικά έργα.


 Συσσίτια


Τα συσσίτια αποτελούσαν κοινά γεύματα στα οποία συμμετείχαν υποχρεωτικά άνδρες κάθε ηλικίας στα πλαίσια κοινωνικού ή θρησκευτικού εθιμοτυπικού. Οι χαρακτηριστικότερες περιπτώσεις εντοπίζονται στην Κρήτη και τη Σπάρτη, αν και ορισμένες πηγές κάνουν αναφορά σε ανάλογες πρακτικές και σε άλλα μέρη. Άλλες γνωστές ονομασίες της πρακτικής αυτής είναι φειδίτια και ὰνδρεῖα.


Συγκεκριμένα στην Αρχαία Σπάρτη, η συμμετοχή στα συσσίτια ήταν υποχρεωτική. Ανάμεσα στις υποχρεώσεις των Ομοίων, δηλαδή των μελών της σπαρτιατικής κοινωνίας με πλήρη πολιτικά δικαιώματα, ήταν η συνεισφορά τροφίμων (ή έτερης αποζημίωσης) για τη διατροφή που τους παρείχε το κράτος. Η αποτυχία ανταπόκρισης στον κανόνα αυτό ήταν ατιμωτική. Αντίθετα με τα συμπόσια, τα συσσίτια χαρακτήριζε η λιτότητα και η μετριοπάθεια.